In de eerdere blogs hadden we het al over liesblessures en hamstringblessures. Maar wie aan voetbalblessures denkt, denkt ook al snel aan de knie. Na hamstringblessures (17%) komen knieblessures (12,7%) het vaakst bij voetballers. De knie is een complex gewricht en er zijn nogal wat verschillende soorten blessures te noemen. Er kan bijvoorbeeld een onderscheid gemaakt worden tussen traumatische en niet-traumatische letsels. Kijkend naar de epidemiologische cijfers is er in het voetbal vooral sprake van traumatische knieletsels, variërend van kneuzingen (2,3%) tot een voorste kruisband (VKB) ruptuur (0,9%). De laatstgenoemde is dé grote angst van iedere voetballer vanwege de lange duur van het herstel (vaak zo’n 9 maanden tot een jaar).
Ontstaansmechanisme
Een VKB ruptuur ontstaat vaak door een exorotatie valgus trauma. Hierbij staat het onderbeen gefixeerd op de grond terwijl de knie een valgus moment doormaakt (zie onderstaande foto’s). Hoewel het een blessure met een grote impact is, zit een ongeluk in een klein hoekje. Zo blijkt dat een VKB ruptuur het vaakst optreed bij non-contact en indirecte (contact via lichaam, maar niet op de knie) momenten. In het voetbal vindt ongeveer de helft van deze blessure plaats tijdens het druk zetten of tackelen, 20% bij het getackeld worden, 16% bij het hervinden van balans na een schot en slechts 7% bij het landen na een sprong.
1
Het ontstaan van een VKB-ruptuur tijdens het drukzetten / tackelen. Uit: Della Villa, et al (2020)
Unhappy triad
Hoewel een gescheurde kruisband van alle veel voorkomende voetbalblessures het langste duurt, wordt bij iedere casus gehoopt op het ontbreken van nevenschade. Zo kan een VKB-ruptuur samen gaan met schade aan kraakbeen, meniscus, de mediale en/of laterale band. Een gecombineerd letsel van de VKB, mediale band en mediale meniscus werd in 1950 door O’Donoghue omschreven als de ‘’unhappy triad’’. Later werd deze theorie door andere onderzoekers in twijfel getrokken en toonden zij aan dat er vaker sprake is van een gecombineerd letsel van de VKB, mediale band en laterale meniscus.
2
Anatomie O’Donoghue unhappy triad. Uit: https://www.amboss.com/us/knowledge/Knee_ligament_injuries/
Is een unhappy triad te voorkomen?
Het simpele antwoord is: nee. Echter worden in de literatuur wel een aantal risicofactoren genoemd waar men invloed op kan uitoefenen om de kans te verkleinen. Zo zijn er neuromusculaire risicofactoren, zoals zwakte van de heupabductoren, heupexorotatoren en hamstrings. Deze musculaire zwaktes zien we vaak terug in het beweegpatroon. Een dynamische knie valgus (bijvoorbeeld na een landing) is hiervoor kenmerkend, zoals ook eerder is beschreven als ontstaansmechanisme.
3
Aan de slag!
Veel preventieve programma’s zijn gericht op het versterken van musculatuur, zoals de hamstrings. Sommige van deze programma’s zijn ook bewezen effectief, zoals het ‘Knee Control’ programma.
4 Dit is een 10 - 15 minuten durend programma bestaande uit
6 verschillende oefeningen welke kunnen worden geïntegreerd in de warming-up. De oefeningen kunnen op verschillende niveaus worden uitgevoerd. De oefeningen zijn gericht op het stabiliseren in heel de keten (core, heup en knie) vanuit relatief voorspelbare en gecontroleerde situaties. Echter wordt steeds meer duidelijk dat preventieve programma’s meer effect hebben als zij gericht zijn op het verbeteren van musculaire zwaktes in combinatie met het optimaliseren van beweegpatronen in meer specifieke context.
5 Dit alles om de dynamische knie valgus te verminderen en een speler weerbaarder te maken in situaties die hierom vragen. Belangrijk hierbij is dat er voldoende aandacht is voor de hoge eisen die de voetbalspecifieke context vraagt. Denk hierbij aan het stabiliseren van de knie vanuit multidirectionele bewegingen onder een hoge druk en balansverstoringen elders op het lichaam. Aanvullend onderzoek zal in de toekomst hopelijk resulteren in praktisch toepasbare voorbeelden. Tot het zo ver is, zijn programma’s zoals het ‘Knee Control’ een goed startpunt.
1 Della Villa F, Buckthorpe M, Grassi A, et al, Systematic video analysis of ACL injuries in professional male football (soccer): injury mechanisms, situational patterns and biomechanics study on 134 consecutive cases. British Journal of Sports Medicine 2020;54:1423-1432.
2 Shelbourne, K. D., & Nitz, P. A. (1991). The O’Donoghue triad revisited: Combined knee injuries involving anterior cruciate and medial collateral ligament tears. The American Journal of Sports Medicine, 19(5), 474–477. 9
3 Pfeifer, C. E., Beattie, P. F., Sacko, R. S., & Hand, A. (2018). RISK FACTORS ASSOCIATED WITH NON-CONTACT ANTERIOR CRUCIATE LIGAMENT INJURY: A SYSTEMATIC REVIEW. International journal of sports physical therapy, 13(4), 575–587.
4 Waldén M, Atroshi I, Magnusson H, Wagner P, Hägglund M. Prevention of acute knee injuries in adolescent female football players: cluster randomised controlled trial BMJ 2012; 344 :e3042
5 Dischiavi, S. L., Wright, A. A., Heller, R. A., Love, C. E., Salzman, A. J., Harris, C. A., & Bleakley, C. M. (2021). Do ACL Injury Risk Reduction Exercises Reflect Common Injury Mechanisms? A Scoping Review of Injury Prevention Programs. Sports Health.